Manipulacja w tekstach reklamowych

Jeśli powiem, na użytek tej rozmowy, że kot, który siedzi sobie w pokoju obok, ma dwie łapy więcej niż normalny kot, to ile będzie miał łap?
– Sześć?
– Cztery! To że coś powiem, nie zmieni kota, zmieni tylko to, co o nim myślisz.

Jak przykuć uwagę odbiorców i zdobyć nowych słuchaczy ? Z której strony „uderzyć”, żeby przebić się wysoko ku górze, a konkurencję pozostawić daleko w tyle? Sposobów może być naprawdę wiele, bo internet nie ma żadnych granic. Niektórzy grają uczciwie. Są też i tacy, którzy wybierają drogę na skróty. Pozwól więc, że opowiem Ci w tym poście o manipulacji tekstem na którą warto zwracać uwagę.

#1 - Błędy argumentacji

• Ad auditorem

To zwracanie się do ludzi (słuchaczy, czytelników) w liczbie mnogiej celem pozyskania ich przychylności. Używając tego chwytu można liczyć, że odbiorcy nie będą mieć śmiałości przeciwstawiać się temu stwierdzeniu. Nie jest to w ścisłym znaczeniu argument, lecz metoda wywierania nacisku psychologicznego na słuchaczach.

Przecież wszyscy z Państwa tu obecnych troszczycie się o swoje dzieci, czyż nie?

•  Ad baculum

Groźba jest dobrym sposobem na wymuszenie zmiany zdania u odbiorcy. Może być wyrażona wprost. Może być też pozornie zakamuflowana – ważne, aby za każdym razem była czytelna.

Możesz sobie pisać co chcesz, pamiętaj jednak, że nasza partia nie toleruje najmniejszych odstępstw od oficjalnej linii.

Jest to głęboko niemoralne i sprzeczne z prawami ludzkimi i bożymi. Ktokolwiek zdecyduje się iść tą drogą, naraża się na sromotną karę!

• Ad vanitatem

Manewr sprytnego użycia odwołań czy porównań wobec słuchaczy tak, by umiejętnie dogodzić ich próżności. Potocznie : lizanie komuś tyłka celem zyskania sobie aprobaty

Sam fakt, że jesteście na tej stronie świadczy o tym, że jesteście osobami poszukującymi prawdy i głodnymi wiedzy. Głęboko wierzę, że jesteście też w stanie zrozumieć wagę problemu dzikich krów porwanych wczoraj przez UFO.

• Ad verecundiam

Posługiwanie się cytatami czy sławnymi nazwiskami ma na celu onieśmielenie odbiorcy. No bo kto będzie miał odwagę wystąpić przeciw wypowiedzi osoby powszechnie znanej i cenionej?

Jan Paweł II mówił, że aborcja jest największym złem na świecie.

• Ad ignorantiam

Chwyt odwołujący się do niewiedzy. Jest to błąd logiczny polegający na nie wzięciu pod uwagę, że brak dowodów fałszywości jakiejś tezy nie implikuje jej prawdziwości.

To oczywiste, że Bóg istnieje – czy jesteś w stanie udowodnić jego nieistnienie?

Więc twierdzisz, że ewolucja jest prawdą? A czy widziałeś kiedykolwiek ewoluującego w człowieka szympansa?

• Ad misericordiam

To argument odwołujący się do litości, aby uzyskać [ jakieś ] konkretne korzyści.

To prawda, trochę minąłem się z prawdą – ale działałem w dobrej wierze! Mam nadzieję, że wybaczysz mi to potknięcie i będziemy mogli dalej współpracować dla lepszej przyszłości?

Panie profesorze! Ja poprawię tę ocenę, ale niech pan jej teraz nie wpisuje do dziennika!

• Ad populum

Chwyt demagogiczny. Odwołujemy się do upodobań, opinii i przesądów społeczeństwa.

Wszyscy już wiemy, że ta ekipa składa się głównie z oszustów, złodziei i karierowiczów! Czy chcecie, aby to oni nadal nami rządzili? W imieniu mojej partii mam zamiar zgłosić wniosek o odwołanie całego tego rządu!

Wszyscy doskonale wiecie, że T. to złodziej, wichrzyciel, oszust i darmozjad! Od zawsze taki był i to się nigdy nie zmieni! Niech się stąd wynosi!

• Ad personam

Atak słowny na przeciwnika. Taki osobisty atak skierowany w stronę przeciwnika krzywdząco go dotyka, powodując nockout z korzyścią dla nas.

Twoje racje są równie głupie, jak Ty sam!

Przewodniczący Komisji Europejskiej nie jest Polakiem, nie może zatem wiedzieć, co jest dobre dla Polski.

Jak może pan wypowiadać się na temat stanu wojennego? Przecież miał pan wtedy 5 lat!

#2 - Sofizmat

To argument, który wygląda na prawdziwy – ale tak naprawdę prawdziwy nie jest. Mówiąc potocznie: to nic innego jak wywracanie kota ogonem.

Przykład 1 :

Czy możesz udowodnić, że duchy nie istnieją?

Nie…

Wobec tego powinieneś uznać ich istnienie

 Przykład 2 :

Nie zgubiłeś rogów, a jeżeli czegoś nie zgubiłeś, to masz tę rzecz, a więc masz rogi

#3

Powoływanie się na wiedzę tajemną – czyli niemożność jej zweryfikowania w innych źródłach. Zazwyczaj podkreśla się, że czynniki oficjalne kłamią albo posługują się półprawdą i w związku z tym – nie są godnymi zaufania.  Przy tego typu manipulacji często spotykane są też liczne pochlebstwa – np. przekonywanie odbiorców, że są lepsi, fajniejsi, mądrzejsi, należą do oświeconych czy też „tych niezmanipulowanych” itp.

#4

Mocne słowa wzmacniające wymowę tekstu, bardzo mocno nacechowane. W ostatnim czasie – im mocniejszy tytuł, tym większe prawdopodobieństwo oszustwa. Hasają takie głównie po FB. np. „Zabójcza szczepionka”, „Ojczyzna w niebezpieczeństwie”, „darmowy iPhone”… itp.

#5

Zdarza się, że niektórzy podają nieprawidłowe linki źródłowe tylko po to, żeby uwiarygodnić swoje teksty. Dobrym przykładem takiego niewiarygodnego źródła mogą być dziwnie podejrzane blogi.

Na serio, nie wierzysz, że słońce jest w środku puste? Tutaj jest link, obejrzyj sobie…

#6

Ludzka podświadomość nie rozumie zaprzeczeń. Jeżeli więc mamy komunikat zawierający zaprzeczenie, do podświadomości dostanie się tylko ten pozytywny fragment. Jaka puenta z tego wynika? Jak chcesz, żeby Twój czytelnik (klient albo odbiorca) pomyślał o czymś konkretnym, to najlepszym sposobem jest mu tego… zakazać.

Nie myśl teraz o pracy.

Nie próbuj sobie wyobrażać piętrowego autobusu.

Nie staraj się myśleć o swojej rodzinie.

#7 

Chwytliwe poświęcenie

Ktoś może dodać wstęp do posta w deseń :

Ostatnio jestem zabiegana i nie mam na nic czasu, ale ta sprawa nie może dłużej czekać. Miałam już nic nie pisać, a tu takie coś. Chcę, żeby jak najwięcej ludzi przeczytało ten tekst, więc – pomimo braku czasu – zamieszczam kolejny wpis

Już sam wstęp trochę magnetyzuje. Odbiorca chce przeczytać całość i jednocześnie zapamiętać jak najwięcej. A to dlatego, żeby nie przeoczyć wartościowej treści. Ma bowiem poczucie, że skoro tekst powstaje pomimo braku czasu, to jego przekaz jest rzeczywiście istotny.

---

Technik manipulacyjnych tekstem jest naprawdę wiele. To, co widzisz tutaj – to raptem ich mała część. Wykorzystywać można bowiem układy słów, zdań czy chociażby obrazy. Czy można się obronić przed takimi manipulacjami ? Przywołajmy na chwilę samą definicję manipulacji : jej celem jest wywarcie wpływu na odbiorcy. Ów wpływ ma być korzystny dla manipulatora.

Najskuteczniejszym środkiem obrony jest słowo sprawdzam ...